ساعتها از لحاظ نیروی محرکه به دو گروه تقسیم می‌شوند:
1- ساعتهای مکانیکی یا Mechanical Movement
2- ساعتهای کوارتز یا Quartz
ساعتهای مکانیکی یا Mechanical Movement
ساعتهای مکانیکی نیز به سه دسته تقسیم می‌شود.
ساعتهای کوکی – ساعتهای اتوماتیک – ساعتهای اتوماتیک و کوکی
در ساعتهای کوکی نیروی محرکه ساعت بصورت مکانیکی تأمین می‌شود. بدین صورت که با کوک کردن ساعت (بوسیله دسته کوک) نیروی لازم در یک فنر جمع می‌شود و سپس به تدریج این نیرو از فنر آزاد شده و توسط چرخدنده‌ها به عقربه‌ها منتقل شده و آنها را می‌چرخاند. معمولاً وقتی فنر ساعت بصورت کامل کوک می‌شود کمی بیشتر از 40 ساعت کار کرده سپس می‌خوابد که شما باید در طول این مدت دوباره آنرا کوک کنید.در فیلم زیر، موتور ساعت کوکی سوئیسی بنام JOVIAL که خودم تهیه کرده‌ام قابل مشاهده است.
ساعتهای اتوماتیک دقیقاً همین مکانیزم را دارند با این تفاوت که لازم نیست آنرا کوک کنید چون یک وزنه بصورت قطاع دایره در داخل ساعت قرار گرفته که وقتی ساعت را به دستتان بسته‌اید با کوچکترین حرکت دست، این وزنه به حرکت در آمده و به تدریج فنر را کوک می‌کند. به این ترتیب پس از چند دقیقه یا چند ساعت، بسته به میزان تحرک دست، فنر بطور کامل کوک می‌شود. در این صورت اگر ساعت را از دستتان باز کنید و روی میز بصورت ساکن قرار دهید کمی بیشتر از 40 ساعت کار خواهد کرد. من چند نوع ساعت اتوماتیک از جمله سواچ ، اورینت و سیکو را که خوابیده بودند با دستم بطور پیوسته حرکت داده ام و متوجه شده‌ام که تقریباً پس از پنج دقیقه بطور کامل کوک شده‌اند.در فیلم زیر که از ساعت ORIENT اتوماتیک خودم تهیه کرده‌ام وزنه‌ی کوک کننده فنر قابل مشاهده است.
اما نوع سوم این ساعتها که اتوماتیک-کوکی هستند ترکیبی از دو حالت فوق بوده یعنی شما میتوانید هم ساعت را کوک کنید و هم اینکه وقتی به دستتان بستید بطور اتوماتیک کوک شود و معمولاً اگر ساعت را چندین ساعت به دستتان می‌بندید نیازی به کوک کردن ندارد.
نکته 1 : تنظیم ساعت و تاریخ در ساعتهای عقربه‌ای
اولاً : برای تنظیم تاریخ در ساعتهای عقربه‌ای باید دقت کنید که تاریخ در ساعت 12 شب عوض شود نه 12 ظهر.
ثانیاً : برای تنظیم ساعت، عقربه‌ها را بطور معکوس حرکت ندهید چون باعث خرابی دنده‌ها خواهید شد.
ثالثاً : موقع تنظیم تاریخ، حتماً توجه کنید که عقربه‌ها در محدوده ساعت 9 بعد از ظهر تا 4 صبح نباشند چون تغییر تاریخ بصورت مکانیکی و تدریجی و توسط چرخدنده‌ها بوده و در بازه زمانی فوق شروع و خاتمه می یابد، اگر در این محدوده اقدام به تنظیم کنید احتمالاً در ساعت 12 شب که تاریخ عوض می شود، عوض نخواهد شد و از آن بدتر اینکه در بعضی مدلها احتمال شکستن دنده‌ها و خرابی ساعت وجود دارد.
حالا بهترین و سریعترین راه اینست که اول پیچ تنظیم را دو مرحله بیرون بکشید. عقربه‌ها را حرکت داده و روی ساعت 6 نگهدارید(تا خارج از محدوده 9:00PM تا 4:00AM باشد.) حالا پیچ تنظیم را یک مرحله به داخل فشار دهید. تاریخ و روز هفته را به یک روز قبل از تاریخ امروزتنظیم کنید. حالا پیچ تنظیم را بیرون کشیده و عقربه‌ها را حرکت دهید تا به ساعت 12 رسیده و از آن رد شوید. اگر تاریخ عوض شد یعنی 12 شب بوده حالا عقربه‌ها را تا رسیدن به ساعت مورد نظر حرکت دهید اما اگر تاریخ در ساعت 12 عوض نشد آنقدر حرکت دهید تا دوباره به ساعت 12 رسیده و از آن رد شوید تا تاریخ عوض شود و سپس تا رسیدن به ساعت مورد نظر ادامه داده و پس از آن پیچ تنظیم را کاملاً به داخل فشار دهید.
نکته 2 : در ساعتهای کوکی روش کوک کردن ساعت بدین صورت است که دسته کوک (همان پیچ تنظیم عقربه‌ها) را وقتی در داخل قرار گرفته به جلو می‌چرخانید. وقتی دسته کوک را به عقب می چرخانید احساس خواهید کرد که بصورت هرز می‌چرخد. اما نکته مهم این که چند دور باید دسته کوک را بچرخانیم؟ این میزان در ساعتهای کوکی با ساعتهای اتوماتیک و کوکی متفاوت است. حتی صدای کوک شدن نیز در آنها متفاوت است. وقتی دسته کوک را می چرخانید احساس می‌کنید که بتدریج سفت می‌شود. در ساعتهای کوکی وقتی فنر بطور کامل کوک شد دسته کوک دیگر حرکت نکرده و متوقف می‌شود و اگر فشار زیادی وارد کنید احتمالاً باعث خرابی ساعت خواهید شد. بهتر است تعداد دور لازم برای کوک شدن کامل را بصورت تجربی در ساعت خود بدست آورید تا قبل از رسیدن به آن نقطه، کوک کردن را متوقف کنید. اما در ساعتهای اتوماتیک-کوکی مسأله متفاوت است. در اینجا وقتی بصورت دستی کوک می‌کنید، وقتی کوک کامل شد اگر دسته کوک را بچرخانید باز هم حرکت کرده و متوقف نخواهد شد اما آسیبی به ساعت نخواهید رسید چون دسته کوک دیگر فنر را کوک نکرده و بصورت هرز خواهد چرخید. (تبریز واچ)
نکته 3 : ساعتهای مکانیکی به لحاظ ساختارشان، دقت کمتری نسبت به ساعتهای کوارتز دارند و بسته به میزان کوک، ارتعاشات شدید دست(مثلاً در موتور سواری) ، جهت قرارگرفتن روی دست یا روی میز، دمای بسیار بالا یا بسیار پایین و میدانهای مغناطیسی بسیار قوی، ممکن است از چند ثانیه تا چند دقیقه در روز عقب/جلو بروند و این یک عیب برای ساعتهای مکانیکی محسوب می‌شود. طبق دفترچه راهنما میتوان این ساعتها را در ورزشهای سبک مثل گلف استفاده کرد اما در ورزشهای بسیار سنگین احتمال آسیب دیدگی وجود دارد(مگر اینکه عنوان ضد ضربه ذکر گردد). ضمناً نباید در محیطهای مغناطیسی بسیار قوی بمدت بسیار طولانی قرار گیرند(مگر اینکه عنوان ضد مغناطیس ذکر گردد) چون اجزای ساعت خاصیت مغناطیسی پیدا کرده و عملکرد آن مختل می‌شود اما اگر بصورت لحظه‌ای باشد فقط ممکن است ساعت سریعتر یا کندتر حرکت کند که با دور شدن از مغناطیس به حالت اول برمی‌گردد. اما بخاطر جذابیت و محبوبیت این نوع ساعتها برای علاقمندان ساعت، بر روی دقت آنها کار شده و ساعتهای جدید نسبت به قدیمی‌ها دقیق‌تر و تاثیر عوامل فوق(ضربه و مغناطیس و ...) کمتر شده است و در برخی انواع جدید ساعتهای مکانیکی که قیمت بسیار بالایی دارند میزان دقت، تنها چند ثانیه در روز است. این ساعتها اگر بیش از حد عقب/جلو بروند با باز کردن پشت ساعت و تنظیم محل مربوطه میتوان آنها را تا دقت قابل قبول تنظیم کرد.
فیلم تنظیم ساعتهای مکانیکی از لینک زیر قابل دانلود است.
نکته 4 : در یاتاقانهای مربوط به چرخدنده‌ها برای جلوگیری از ساییدگی از سنگهای قیمتی مثل یاقوت استفاده می‌شود که به رنگ قرمز هستند و تعداد این سنگها را معمولا در صفحه ساعت یا پشت ساعت و داخل ساعت می‌نویسند. (منظور از 21 جواهر همین است)
مثلاً 17 JEWELS یا 21 JEWELS یا 23 JEWELS
اما مزیت ساعتهای مکانیکی اینست که در صورت مراقبت از ضربه بسیار شدید، میتوانید سالهای سال از آنها استفاده کنید بدون اینکه نیاز به تعویض باتری داشته باشید.
در پایان دو تا فیلم از مکانیزم ساعتهای مکانیکی برایتان در لینکهای زیر گذاشته ام که میتوانید دانلود نمایید.
با اینکه با پیشرفت تکنولوژی، ساعتهای کوارتز با دقت بسیار بهتر و امکانات بالاتر ساخته شده‌اند اما بخاطر جذابیت ساعتهای مکانیکی، همچنان ساخت آنها ادامه داشته و با قیمتهای بسیار بالا برای علاقمندان عرضه می‌شوند. با توجه به اینکه موتور این ساعتها دیدنی و جالب هستند اخیراً این ساعتها را بصورت اسکلتون (قلب باز) می‌سازند که موتور ساعت از جلو یا پشت یا از هردو طرف ساعت قابل مشاهده می‌باشد.
برای نمونه، دو فیلم از این نوع ساعتها برایتان آماده کرده‌ام.
دانلود دفترچه راهنمای عمومی انگلیسی اورینت اتوماتیک
دانلود دفترچه راهنمای عمومی انگلیسی سیکو اتوماتیک
***************************************************
ساعتهای کوارتز یا Quartz
این ساعتها که توسط شرکت سیکو اختراع شده‌اند نیروی محرکه را از انرژی الکتریکی که توسط منابعی مثل باتری یا نور خورشید و محیط تأمین می‌شود بدست می‌آورند. در این ساعتها تعدادی چرخدنده و چیزی شبیه الکتروموتور وجود دارد که با فرمان کوارتز در هر ثانیه یک دور چرخیده و باعث حرکت عقربه‌ها می‌شود.
این ساعتها عموماً انرژی لازم را از باتری بدست می‌آورند و معمولاً پس از 2 یا 3 سال باید باتری را تعویض کرد. در ساعتهای جدید شرکت کاسیو عمر باتری به 10 سال نیز می‌رسد.
موتور ساعت کوارتز را در تصویر زیر ببینید.
نکته 1 :
ساعتهای دیجیتالی یا کامپیوتری نیز جزو ساعتهای کوارتز هستند.
نکته 2: این ساعتها نسبت به ساعتهای مکانیکی دقت بسیار بهتری دارند و در ساعتهای گرانقیمت سیکو میزان انحراف فقط 10 ثانیه در سال است. اما در ساعتهای کوارتز معمولی در محدوده 30± ثانیه در ماه می‌باشد. اما برخلاف ساعتهای مکانیکی دقت این ساعتها قابل تنظیم نیست.
نکته 3 : از حرکت عقربه ثانیه شمار میتوان فهمید که ساعت کوارتز است یا مکانیکی. در ساعتهای کوارتز عقربه ثانیه‌شمار در هر ثانیه یک پرش انجام می دهد اما در ساعتهای مکانیکی عقربه ثانیه‌شمار بصورت تقریباً پیوسته حرکت می‌کند.(البته در مدلهای جدید ساعتهای دیواری کوارتز، بعضی موتورها طوری ساخته شده‌اند که عقربه ثانیه‌شمار بطور پیوسته حرکت می‌کند اما مکانیکی نیست بلکه از نوع کوارتز است)
ساعت اکو درایو ECO DRIVE
شرکت سیتیزن ساعتهایی ساخته که باتری آنها با نور محیط شارژ شده و اگر مدتی در محیط تاریک قرار بگیرند عقربه‌ها از حرکت می‌ایستند تا در مصرف انرژی صرفه جویی شود اما همچنان ساعت در حافظه در حال کار است و به محض قرار گرفتن در نور، دوباره عقربه‌ها به حرکت در‌می‌آیند.
ساعت کینتیک kinetic
شرکت سیکو نیز ساعتهایی ساخته که شبیه ساعتهای اتوماتیک، وزنه‌ای در داخل آنها وجود دارد که با حرکت دست حرکت کرده و باعث تولید برق شده و آنرا در یک باتری قابل شارژ ذخیره می‌کند. به این ترتیب موتور این ساعت که مصرف بسیار کمی دارد انرژی را از باتری تأمین می‌کند اما وقتی ساعت مدتی بی‌حرکت می‌ماند عقربه‌ها برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی از حرکت می‌ایستند اما همچنان ساعت در حافظه در حال کار است و به محض اینکه ساعت را تکان دهید، دوباره عقربه‌ها به حرکت در‌می‌آیند. البته برای اینکه ساعت فعلی را نشان دهند به سرعت حرکت می‌کنند تا به ساعت کنونی برسند. مطابق فیلم زیر:
ساعتهای نوری کاسیو
این ساعتها از نوع کوارتز بوده و معمولاً به دو شکل هستند.
1- دارای باتری قابل شارژ
2- دارای خازن
در اکثر مدلها یک باتری قابل شارژ در داخل ساعت قرار گرفته که با جذب نور از محیط شارژ می‌شود. این ساعتها برای اینکه بتوانند انرژی لازم را ذخیره کنند باید برای برای مدت طولانی در تاریکی قرار نگیرند. این ساعتها شاید بعد از مدت طولانی نیاز به تعویض باتری داشته‌باشند اما معمولا نیازی به تعویض نیست.
مانند ساعت کاسیو شکل زیر :
ساعتهای کاسیو عقربه‌ای تصاویر زیر هم دارای باتری قابل شارژ بوده و با نور محیط شارژ می‌شوند که اگر بطور کامل شارژ شوند تا 3 ماه در تاریکی مطلق کار می‌کنند. جدول شارژ در دفترچه راهنما بطور کامل وجود دارد. مثلاً در این مدل برای شارژ کامل باید 20 ساعت در نور بسیارقوی مانند روشنایی روز قرار گیرد. البته وقتی یکبار بطور کامل شارژ شد دیگر نگران شارژ‌شدنش نباشید چون همواره با نور محیط شارژ می‌شود. در این مدل وقتی شارژ باتری کم می‌شود، عقربه ثانیه‌شمار بجای پرش در هر 1 ثانیه، در هر 2 ثانیه یک پرش انجام می‌دهد که هشداری است برای نیاز به شارژ. مطابق ویدئوهای زیر:
دفترچه راهنمای انگلیسی ساعت فوق
نکته مهم :
اگر دسترسی به نور خورشید نبود، ساعت نوری را برای شارژ اولیه در فاصله خیلی کم از لامپ کم مصرف یا LED که حرارت ندارد (مطابق شکل) قرار دهید که زمان لازم برای شارژ در انواع ساعتها متفاوت است.
کاسیو دیجیتالی نوری شکل زیر هم دارای باتری قابل شارژ می‌باشد که پس از شارژ کامل، 9 ماه در تاریکی (در حالت Power Saving) کار می‌کند.
اما در مدلهای دارای خازن، بجای باتری یک خازن خاص قرار گرفته که با جذب نور توسط سلول نوری و تبدیل آن به الکتریسیته، شارژ می‌شود. این ساعتها چون بدون باتری هستند برای مدت بسیار طولانی (و به احتمال زیاد، مادام العمر) بدون نیاز به تعویض خازن میتوانید از آن استفاده کنید.
مانند ساعتهای کاسیو شکلهای زیر:
برای مثال در مورد ساعت کاسیو مدل AL-180MVV-1DF توضیح می‌دهم که ترجمه شده از دفترچه راهنمای ساعت می‌باشد.
وقتی خاموش است و در نور قرار می‌گیرد پس از سه ثانیه شروع بکار می‌کند و علامت شارژ (علامت شبیه خورشید که در تصویر زیر می‌بینید) در صفحه ظاهر می‌شود. در این حالت آنرا تنظیم کرده و برای شارژ اولیه ، مطابق جداول زیر در نور قرار دهید.
زمان لازم برای شارژ کامل (شارژ اولیه) :
در روشنایی روز در فضای بیرون : از صفر تا حذف علامت شارژ ، یک و نیم ساعت - برای شارژ کامل ، یک ساعت بیشتر
در روشنایی روز پشت پنجره (اتاق) : از صفر تا حذف علامت شارژ ، 7 ساعت - برای شارژ کامل ، 5 ساعت بیشتر
در روشنایی روز پشت پنجره در هوای ابری : از صفر تا حذف علامت شارژ ، 14 ساعت - برای شارژ کامل ، 9 ساعت بیشتر
در اتاق در نور فلورسنت : از صفر تا حذف علامت شارژ ، 140 ساعت - برای شارژ کامل ، 90 ساعت بیشتر
وقتی شارژ کامل شد علامت شارژ از صفحه حذف شده و پس از مدتی وقتی دوباره میزان شارژ کم شد ظاهر می‌شود که در این زمان حدود 3 روز دیگر کار می‌کند. بهتر است در این حالت اقدام به شارژ نمایید(در نور قرار دهید)
اگر بطور کامل شارژ شود 14 روز در تاریکی مطلق و آلارم در هر روز به اندازه 20 ثانیه کار خواهد کرد.
میزان شارژ لازم برای کارکرد روزانه بصورت جدول زیر می‌باشد:
در روشنایی روز در فضای بیرون : 5 دقیقه
در روشنایی روز پشت پنجره (اتاق) : 24 دقیقه
در روشنایی روز پشت پنجره در هوای ابری : 48 دقیقه
در اتاق در نور فلورسنت : 8 ساعت
"آلارم" و "صدای بیپ در هر ساعت" وقتی علامت در صفحه ظاهر می‌شود غیر فعال می‌گردند.
برای جلوگیری از خاموش شدن ساعت، برای مدت طولانی (مثلاً بیش از 10 روز) در جای کاملاً تاریک قرار ندهید. اما اگر خاموش شد فقط کافیست چند ساعت (تا حذف علامت) در نور قوی بگذارید تا دوباره شارژ شود. (تبریز واچ)
اما چون خودم مدت زیادی است از این مدل کاسیو استفاده می‌کنم، تجربه‌ام را در مورد نحوه شارژ شدن و میزان ذخیره برایتان می‌نویسم:
-زمانی که ساعت خاموش بود سه ساعت در نور قوی خورشید (البته نورمستقیم نه) قرار دادم و علامت از صفحه حذف و کاملا شارژ شد. ضمناً در فاصله حدود 10 سانتیمتری از لامپ کم مصرف (که حرارت نداشته باشد) هم پس از سه چهار ساعت بطور کامل شارژ و علامت حذف می‌شود.
-بعد از آن در داخل اتاق روی میز گذاشتم که پس از چند هفته باز هم علامت ظاهر نشد یعنی در نور معمولی اتاق، همیشه در حال شارژ بوده و هیچ موقع خاموش نمی‌شود و در نتیجه نیاز نیست به شارژ شدن آن حساس باشید.
-برای تست مدت واقعی کار در تاریکی مطلق، در داخل کمد گذاشتم که بیشتر از 14 روز (یعنی بیشتر از آنچه در دفترچه راهنما نوشته شده) کار کرد. اما در عمل چون همیشه از محیط نور جذب می‌کند هیچ وقت خاموش نمی‌شود و میتوانید بدون نیاز به تعویض باتری، سالیان سال از آن استفاده کرده و از دقت فوق العاده ساعت هم لذت ببرید.
دانلود دفترچه راهنمای انگلیسی این ساعت
علامتِ نیاز به شارژ در کاسیو نوری خازنی:
توجه کنید:
وجود علامت فوق در صفحه هشداری است به معنی "شارژ کم" و حذف آن از صفحه به معنی "شارژ کافی" است نه کاملاً پر. (مثل گوشیهای هوشمند که زیر %15 هشدار می‌دهند و بالای آن به هر میزان که باشد هشداری وجود ندارد) اما در این ساعت علامتی به مفهوم "در حال شارژ" یا "میزان شارژ" وجود ندارد.
تصویر خازن کاسیو نوری AL-180 خودم با شماره EECE0EL205N :
*******************************************************
جدول راهنمای میزان مقاومت در برابر آب :
1- مقاوم در برابر آب Water Resistant : در برابر رطوبت مربوط به ریخته‌شدن آب به طور اتفاقی، باران، عرق کردن و دیگر موارد از این قبیل مقاومت می کند.
2- مقاوم در برابر آب 30 متر : در مقابل رطوبت و غوطه‌ور شدن در آب مقاوم است اما نه برای شنا کردن.
3- مقاوم در برابر آب 50 متر : در برابر رطوبت و همچنین شنا کردن در آبهای کم عمق مقاومت می کند.
4- مقاوم در برابر آب 100 متر : ساعتی که می توانید در طول شنا و شیرجه در استخر استفاده کنید.
5- مقاوم در برابر آب 200 متر : از این ساعتها می توان برای غواصی معمولی استفاده کرد.
6- مقاوم در آب 1000 متر : از این ساعتها می توان برای غواصی در دریا و اعماق زیاد استفاده کرد.
ساعت سازها از دیگر اصطلاحات در سنجیدن مقاومت در برابر آب استفاده می‌کنند. برای مثال : هر یک اتمسفر با علامت ATM و همچنین هر یک بار با علامت Bar برابر 10M (یعنی 10 متر) می‌باشد.
برگرفته از سایت ایران تایمر
*************************************************
جدول مقاومت در برابر آب :
***********************************************
قطر بیرونی ساعت را مطابق تصویر زیر از روی پیچ تنظیم(دسته کوک) حساب می‌کنند.
***********************************************
مطالب فوق بر اساس تجارب شخصی و مطالعات من (فروشگاه تبریز واچ) بوده و کپی‌برداری بدون ذکر نام فروشگاه تبریز واچ برخلاف ادب و انسانیت است.
***********************************************
با تشکر از توضیحات مختصر و مفید شما